نصرت الله صمدزاده
 مسئول دبیرخانه شانزدهمین
 دوره جایزه کتاب سال دفاع مقدس

 از مهم ترین دغدغه های 14 ساله «کتابخانه تخصصی جنگ حوزه هنری» رفع نیازهای جاری در عرصه مطالعات فرهنگ و ادب پایداری است. در این مسیر، همواره تلاش شده است تا کتابخانه قدم هایی به نفع فرهنگ و به سوی نیازهای جاری در آن بردارد. مسلماً تحقق شعار «کتابخانه ها دماسنج فرهنگی جامعه هستند» که بر بالای سر این کتابخانه همواره در اهتزاز بوده، کاری دشوار به نظر می رسد اما با رصد نیازمندی های مطالعاتی و فرهنگی جامعه می توان بدان نزدیک شد و کتابخانه ها را از موقعیت انبار کتابِ واقع در کنج عزلت فرهنگ به درآورد تا در گوشه ای، به انتظار معدود مراجعان، عمر خود را سپری نکنند. مشارکت این کتابخانه در یکی از مهم ترین فعالیت های فرهنگی مرتبط با نشر آثار دفاع مقدس، در راستای چنین نگاه و هدفی صورت گرفته است.

از جمله برنامه های مناسبتی و فعالیت های موسمی فرهنگ و ادب پایداری، جایزه ها و جشنواره های حوزه کتاب هستند که این کتابخانه در طول عمر خود، از زوایای متعدد با آنها همکاری داشته و حتی قبل از این، در طراحی و اجرای برخی از آنها را مشارکت مستقیم داشته است. «جایزه کتاب سال دفاع مقدس» پیش از این، پانزده دوره   برگزار شده است و این کتابخانه با تمام دوره های مرتبط با تاریخ خود، با آنها همکاری جنبی داشته و از ارائه فهرست آثار منتشره تا همراهی در امور اطلاع رسانی مشارکت نموده و اکنون تمام قد، مسئولیت دبیرخانه دوره شانزدهم را برعهده گرفته است.
مهم ترین هدف این تعامل، استفاده از ظرفیت کامل یک کتابخانه در فرآیندی است که آورده های متعدد در جهت رشد دو طرف دارد. از سویی این برنامه، به سبب مواردی که برشمرده می شود از بیشترین توان اجرایی و کیفی بهره مند خواهد بود و از سوی دیگر، کتابخانه در مواجهه با تجربه ای بزرگ، آبدیده تر، کارآمدتر و روزآمد به رشد خود ادامه خواهد داد.
این نکته نیز گفتنی است جایزه کتاب سال دفاع مقدس، هر دوره که برگزار شده با ویژگی هایی توأم با توانایی و ضعف همراه بوده است که مسلماً این دوره نیز از این قاعده مستثنی نیست اما با همکاری «سازمان هنری و ادبیات دفاع مقدس» تلاش شده است با رفع کاستی های قبلی و نظام مند کردن یک ساختار اجرایی، الگویی برای دوره های بعد در اختیار گذاشته شود.
شخصاً، به سهم خودم از اعتمادی که از طرف «سازمان هنری و ادبی دفاع مقدس» به ویژه، برادر بزرگوار گلعلی بابایی و همچنین استاد فرزانه جواد محقق دبیر علمی جایزه، نسبت به «کتابخانه تخصصی جنگ حوزه هنری» شد سپاسگزارم و امیدوارم چنین تعاملی میان کتابخانه و فعالیت هایی از این دست استمرار داشته باشد. مسلماً چنین تجربیاتی در آینده به ارتقای جایگاه فرهنگی کتابخانه ها و تأثیرگذاری به حق آنها خواهد انجامید.
همچنین از ریاست «حوزه هنری» برادر گرامی محسن مومنی شریف و مدیریت «مرکز مطالعات و تحقیقات فرهنگ و ادب پایداری» استاد فرهیخته مرتضی سرهنگی در حمایت بی دریغ از این برنامه کتابخانه تشکر می کنم و نیز از تلاش همه همکاران خود ـ کتابداران کتابخانه تخصصی جنگ ـ در همراهی با فراز و نشیب اجرای این برنامه سپاسگزارم و برای همگی آرزوی توفیق روزافزون دارم.

 ذیلاً فهرستی از اصلی ترین فعالیت ها و توجهات این کتابخانه در نقش دبیرخانه این جایزه ذکر می شود:
ـ الگوی تعامل سازمانی: طراحی تفاهم نامه همکاری کتابخانه با سازمان هنری و ادبیات دفاع مقدس، که در ذیل مقررات این جایزه آمده است، در نوع خود فعالیتی بدیع در امر کتابخانه داری محسوب می شود که با دقت زیاد تنظیم شده است.
ـ تنظیم آیین نامه جدید: برخی قواعد قدیمی این جایزه نیاز به بازبینی داشتند و در برخی امور، قواعد و آیین نامه های جدید مورد نیاز بودند که با هماهنگی مسئولان جایزه و دبیر علمی، این قواعد توسط کتابخانه تنظیم و در وب سایت منتشر شد. این قوانین در این ویژه نامه نیز آمده است.
ـ سازمان دهی اسناد اداری: تنظیم فرم های جدید برای امور مختلف، اعم از صورت جلسه ها، داوری اولیه، ارزیابی نهایی  و امتیازدهی ها، صورت جلسه نهایی داوری، الگوهای ثبت نام فعالان نشر و اطلاع رسانی، گزارش دهی خبری، الگوهای ثبت مداخل و انواع فهرست سازی ها، در این دوره با سازمان دهی مجدد تنظیم و به عنوان فرآیندی قاعده مند و قابل استفاده در دوره های مختلف در اختیار گذاشته شد.
ـ گروه بندی کاربردی: همواره یکی از مشکلات جاری این گونه جوایز، اطلاع ناکافی مجریان از جایگاه  رده ای آثار است. این نقص حتی در آثاری که بدون ارتباط با یک شاخه موضوعی، جایزه آن شاخه را گرفته اند در جشنواره های معتبر ملی امری مشهود و تکرارپذیر است. در این جایزه تلاش شد ساختاری نو به این دسته بندی داده شود و بنا به ضرورت مواردی جدید، مثل «مرجع نگاری ها»، «مجموعه زندگینامه ها»، «کتاب های موضوع درگیری با ضدانقلاب کردستان»، «گردآوری های ادبی» و «مستندنگاری کودک و نوجوان» به گروه ها اضافه شود و حتی موارد جامانده، در «گروه تکمیلی» مورد ارزیابی داوران قرار گیرد تا در این دوره، کتابی از گردونه داوری کنار گذاشته نشود.
ـ شناسایی و گردآوری منابع: گرچه کتابخانه همواره تلاش کرده است تا منابع خود را به روز نگهدارد، اما ورود به این فعالیت، باعث شد تا ساز و کارهای جدید به روند شناسایی و گردآوری جامع در یک کتابخانه اضافه شود و برکت آن، به غنای این جایزه نیز افزوده گردد. یکی از مهمترین عایدی این روند برای سازمان این جایزه در کنار برخی دیگر از فعالیت های آن، صرفه جویی در اقتصاد این فعالیت فرهنگی بود.
ـ سازمان دهی منابع داوری: همکاران پرتلاش کتابخانه، آثار داوری را با سازمان دهی استاندارد کتابخانه ای برای هر جلسه آماده می کردند تا روند داوری در یک انتظام و به قاعده دنبال شود. چنین مسئله ای به سرعت داوری ها و دقت در ارزیابی همه آثار کمک شایانی می کرد.
ـ برگزاری جلسات داوری: همواره تلاش ما این بوده است که کتابخانه، محیطی مناسب برای انواع فعالیت های فرهنگی و مکانی برای رفت و آمد اساتید موضوعات مختلف و محل گفت و شنید اصحاب فرهنگ باشد بخشی از این دغدغه ها در این برنامه متجلی شد تا جایگاه فرهنگی کتابخانه، بیش از پیش مشهود باشد. برگزاری 57 جلسه داوری در محیط کتابخانه در خور توجه است.
ـ ارائه اطلاعات دقیق آماری: در مقاطع مختلف، اطلاعات و آمار دقیقی از منابع، فرآیند داوری، گروه بندی ها، نامزدها و برگزیده ها و سایر داده های موجود در مجموعه آثار دفاع مقدس، در اختیار گذاشته شده است تا با شفاف سازی، نه تنها هرگونه شائبه ای برطرف گردد بلکه برای انواع بررسی ها، داده های آماری مناسب در اختیار گذاشت شود.
ـ هم گرایی جوایز ملی: نبود ارتباط جوایز ملی با یکدیگر و نداشتن سازمان کلی در اجرای این گونه برنامه ها، همواره از کاستی های اساسی برنامه ریزی فرهنگی ما محسوب می شود. در این دوره از جایزه و در حد مقدور، برای انتخاب های سایر جوایز ملی، که آثار سال های 1390 تا 1392 را ارزیابی کرده اند، بهای ویژه داده شد و با شناسایی پرزحمت اطلاعات آنها، آثار برگزیده شان بدون داوری اولیه جزو نامزدهای نهایی این جایزه به حساب آمدند.
ـ انتشار فهرست آثار ارزیابی شده: همواره دغدغه مؤلفان آثار آن بوده که آیا آثار آنها در جایزه دیده می شوند؟ در این دوره، از ابتدای شروع برنامه داوری، فهرست کامل آثار در وب سایت جایزه منتشر شده و موارد تکمیلی در دوره های مختلف بدان اضافه شده است و بناست «کارنامه نشر سه ساله» پس از برگزاری این دوره از جایزه، در تکمیل همین فرآیند منتشر شود.
ـ راه اندازی وب سایت جایزه: از جمله دغدغه های کتابخانه برای این جایزه، راه اندازی وب سایتی مناسب برای انواع اطلاع رسانی های دبیرخانه ای است. در این خصوص، دامنه نشرآورد (www.nashraward.ir) به عنوان یک اسم پرمسما، ثبت گردید و برنامه ای متناسب با کارکرد یک جایزه برای آن به نگارش درآمد. اکنون این وب سایت یکی از مراجع اطلاع رسانی نشر آثار دفاع مقدس به حساب می آید.