حماسه هشت سال دفاع مقدس آن چنان حیاتی، عظیم و پیچیده است كه تشریح ابعاد چندگانه آن نیازمند زمان، توان و امكان فراوانی است تا بر پایه نتایجی كه از بازبینی صحنه های مختلف آن به دست میآید، نمایی به نسبت جامع از موضوع ارائه شود و همچون ذخیرهای گرانقدر و منبعی ارزشمند و بی پایان از تجارب تلخ و شیرین و نكته های درس آموز و یافته های شورانگیز در نگاه به فردا و ترسیم چشم انداز آینده كشور و ملت، مورد عنایت قرار گیرد.

 امروز كه سال ها از دوران جنگ می گذرد و با آرامش و تأمل بیشتری می توان به آنچه در آن روزگار روی داده نگریست، بیش از پیش روشن می شود كه سال های دهه نخست پس از انقلاب از جهاتی و به خاطر ویژگی هایی منحصر به فرد در مقایسه با دهه های پس از خود، تمایزی آشكار دارد. از جمله بارزترین این ویژگی ها حضور نسل جوانی است كه متأثر از فضای عمومی انقلاب و جنگ، آموزه های انسان ساز اسلام و الگوها و مربیان فرهیخته خود، تحول روحی كم نظیر و رشد و كمال خیره كننده ای را در پرورش وجوه ملكوتی شخصیت خود تجربه كرده است.

امروزه زنده نگاه داشتن یاد و راه شهیدان، بیش و پیش از آنكه تكلیف دینی و انقلابی و میهنی ما باشد، نیاز و ضرورت انكارناپذیر حال و آینده ما و نسل هایی است كه پس از ما می آیند و شهیدان را از دریچه نگاه ما و آنچه ما برای آن ها به یادگار گذاشته ایم، می شناسند.

مطالعه تاریخ، الهام بخش است و آموزنده، شناخت انسان را نسبت به خود و جامعه ژرفا می بخشد، از تكرار رویدادهای ناخوشایند پیش گیری می كند و نگاهی تیزبین به شخص می دهد تا بتواند آنچه را در اطرافش می گذرد، دریابد و اسیر حوادث و تسلیم طوفان ها نشود. به هر نسبت كه شناخت ما از تاریخ دور و نزدیك جامعه و سرزمین مان افزایش یابد، به همان میزان نیز اوضاع سیاسی و اقتصادی و اجتماعی و فرهنگی امروزمان بهبود خواهد یافت.

بدون تردید یكی از راه های شناخت این فرهنگ توجه به آثار مكتوب در حوزه هایی همچون: داستان، خاطره، زندگینامه، شعر، پژوهش های تاریخی-ادبی و فرهنگی می باشد.

بحمدلله طی سال های پس از جنگ توجه نویسندگان به این گونه های ادبی فزونی یافته كه در نتیجه آثار فاخری در این حوزه ها به نگارش در آمده است. برگزاری جایزه كتاب سال دفاع مقدس عرصه ای است برای شناساندن آثار منتخب این حوزه. آنچه در پی می آید؛ گزارشی است از ابتدا تا سرانجام برگزاری شانزدهمین دوره جایزه كتاب سال دفاع مقدس.